Wiesz, że jeden z najpopularniejszych gestów, który uważasz za całkowicie pozytywny, jest w pewnych stronach świata tak obraźliwy, że mógłby prowokować do rękoczynów? W istocie, choć sygnały niewerbalne wydają nam się całkiem proste i zrozumiałe, kryją w sobie wiele podstępnych pułapek. W nowej mini serii przyjrzymy się im uważnie, żebyś przypadkiem w którąś nie wpadł.

Seria powstaje dzięki wsparciu Patronów.

Komunikacja jest kluczowym elementem budowania dobrych relacji z innymi ludźmi. Jeśli bowiem ją zaniedbasz, nawet mając dobre intencje, możesz zaprzepaścić swoje szanse. O mowie ciała mówiliśmy już w sposób ogólny. Tym razem zajmiemy się jej szczególnym aspektem – gestami.

Gesty służą nam do upraszczania komunikacji. Czasem jeden taki sygnał zastępuje całe zdania. Co więcej można go swobodnie przekazać nawet w bardzo gwarnym miejscu lub takim, w którym nie można się odezwać. Bywa też czytelny dla przedstawicieli innych narodów, co zdecydowanie pomaga, gdy słabo znamy język rozmówcy.

I właśnie tutaj czają się największe pułapki, gdyż niekiedy zbytnio ufamy, że gesty, które znamy, są uniwersalne i czytelne dla każdego, nawet ludzi z drugiego końca świata. W rzeczywistości bywa wręcz odwrotnie i to, co dla nas będzie gestem przyjaźni, może być uznane za wyraz wrogości i prowokację. Tak jest między innymi z gestem, który omówimy dzisiaj.

Niuanse związane z gestami i ich znaczeniami są tak zawiłe i zarazem ciekawe, że postanowiłem przygotować na ich temat całą mini serię. W kolejnych materiałach przyjrzymy się innym przykładom, nie tylko tym obraźliwym. Sprawdzimy jak funkcjonują one w różnych stronach świata, które warto zapamiętać i których zdecydowanie powinieneś unikać. Kiedy znów ruszysz w podróż, ta wiedza może Ci się bardzo przydać.

Kciuk w górę

Zaczynamy od jednego z najbardziej rozpowszechnionych gestów, zaciśniętej pięści z kciukiem wyciągniętym w górę. W krajach kultury zachodniej był on już od wieków czytelny, a obecnie media społecznościowe, takie jak Facebook i YouTube spopularyzowały go jeszcze bardziej. W ogólnym ujęciu oznacza on, że wszystko jest OK albo, że coś jest po prostu dobre. Natomiast analogicznie skierowany kciuk w dół ma przekaz negatywny.

Pochodzenie

Krążą legendy, że znak ten pochodzi z czasów rzymskich gladiatorów, którym za pomocą wyciągniętej pięści i kciuka pokazywano walczącemu czy powinien dobić pokonanego przeciwnika, czy oszczędzić mu życie. Faktycznie z tego, co wiemy istniał taki zwyczaj, ale historycy nie zdołali potwierdzić jak wyglądał ten gest. Wcale więc nie wiemy czy kciuk wyciągnięty w górę służył okazaniu łaski, czy wręcz odwrotnie. Może nawet jego ustawienie było jeszcze inne.

Pollice verso – w starożytnym Rzymie gest skazujący pokonanego gladiatora na śmierć. Oznacza dosłownie „odwróconym kciukiem”.

Jean-Leon Gerome „Pollice Verso” 1872.

Szukając najwcześniejszych przykładów tego gestu w znaczeniu pozytywnym trafiamy na obraz „Lunch” Diego Velázqueza z 1617 roku, na którym jeden z bohaterów zdaje się właśnie go używać.

Diego Velázquez „Lunch” 1617.

Dodam, że są też pewne przypuszczenia, że ten gest pochodzi od angielskich łuczników z okresu średniowiecza, którzy przed bitwą sprawdzali napięcie swoich łuków. Poprawna odległość między majdanem na ramieniu łuku, a cięciwą wynosiła mniej więcej tyle, ile wyciągnięty kciuk wraz z pięścią. Tym też gestem miano sygnalizować dowódcy, że łuk jest sprawdzony i gotowy do boju. Póki co mamy jednak za mało dowodów, by potwierdzić tę tezę.

Inne znaczenia

To jednak nie jedyne znaczenia tego gestu i to w naszej kulturze. Machanie pięścią z wyciągniętym kciukiem jest znakiem rozpoznawczym autostopowiczów. Skierowany w górę lub w kierunku podróży jest dość czytelny w większości stron świata. Nie znalazłem jednak jego źródła. Jeśli je znasz, koniecznie napisz w komentarzu. Dodam, że niekiedy spotykaną alternatywą tego znaku jest wyciągnięcie ręki w bok i machanie otwartą dłonią by zwrócić uwagę kierowcy.

Kciuka używają też nurkowie pływający z butlą. Kciukiem wyciągniętym w górę sygnalizują innym nurkom, że zamierzają się wynurzyć. Jest to niekiedy mylące dla osób nieznających tego zwyczaju.

Z kolei ten sam gest, ale skierowany ruchem za własną głowę jest u nas odbierany jako mało uprzejme wyproszenie kogoś z danego miejsca. A w kilku krajach, takich jak Niemcy, Francja czy Węgry może oznaczać po prostu „jeden”. Zwróć uwagę, że Polsce jedynkę sygnalizujemy palcem wskazującym.

Obraźliwe znaczenie

Pięść z wyciągniętym kciukiem nie jest jednak zawsze pozytywna lub neutralna znaczeniowo. Może być też bardzo obraźliwa. Jest tak w krajach Bliskiego Wschodu i Azji środkowej, szczególnie w Iraku, Iranie czy Afganistanie. Jest to sygnał równoznaczny z wyciągnięciem środkowego palca.

W dosłownym rozumieniu jest to nawiązanie do analnej pentracji, czyli jednej z największych możliwych potwarzy, zwłaszcza pomiędzy mężczyznami. Nic więc dziwnego, że w tych krajach może dojść do rękoczynów z powodu tego gestu. Lepiej nigdy go tam nie stosuj.

Środkowy palec

W tym odcinku zajmiemy się jeszcze pokazywaniem środkowego palca skierowanego ku górze, z pozostałymi palcami zagiętymi. Ma on bowiem to samo znaczenie co wyprostowany kciuk w Iraku czy Iranie, a co ciekawe, ma też potwierdzoną historię sięgającą starożytności.

Wiadomo nam, że środkowy palec służył do obrażania innych już w antycznej Grecji. Miał on przypominać fallusa, a zgięte palce przy nim jądra. Również nawiązywał do analnej penetracji, co już w Grecji było jedną z największych potwarzy i symbolem zdominowania drugiej strony.

Rzymskie figury kamienne, Bar Hill Fort w Szkocji.

Jak więc widać idea tego gestu i jego znaczenie przetrwały do współczesności, ale w różnych krajach przybrał on odmienne formy.

Co ciekawe, w przypadku środkowego palca nie możemy mówić o innych znaczeniach, niezależnie czy pozytywnych czy neutralnych. Ten gest ma tylko negatywne i może uchodzić za najbardziej uniwersalny na świecie. Jego długa historia wcale mu jednak nie dodaje szyku, więc zdecydowanie odradzam używania go gdziekolwiek.

Znasz jeszcze jakieś znaczenia gestów, o których dzisiaj mówiłem? Jeśli tak, podziel się nimi i dodaj gdzie one funkcjonują. Daj też koniecznie znać czy podoba Ci się ten pomysł na nową mini serię. W następnej odsłonie omówimy inny gest, który sam zresztą często stosuję, ale w niektórych krajach można oberwać za niego po głowie.

Wsparcie

Czas Gentlemanów jest regularnie prowadzony między innymi dzięki wspaniałemu wsparciu wielu z jego odbiorców. To dzięki Patronom na kanale i blogu może pojawiać się mniej reklam, a więcej całkowicie niezależnych treści. Co prawda daleko nam jeszcze do realizowania bardziej ambitnych projektów, ale już teraz jest to dla mnie spora pomoc. Jeśli chciałbyś dołączyć do tego grona, gorąco Cię zachęcam do sprawdzenia mojego profilu na Patronite.pl. A wszystkim Patronom serdecznie dziękuję!

Tomasz Fikier, Kamil D., Mock, Arkadiusz Firus, Aleksander Galecki, Marcin L., Aron K., Kamil Futyma, Klaudia Borysiak, Kamil Lucow, Wojciech Sz., Grzegorz Daleszyński, Nikodem Idziak, Przemysław Jaworski, Michał S., Helena Czereszewska – Dziękuję!

Pozdrawiam i trzymajcie klasę!

Źródła:
https://www.wikiwand.com/en/Pollice_verso
https://www.bbc.com/news/magazine-16916263
https://slate.com/news-and-politics/2003/03/what-does-a-thumbs-up-mean-in-iraq.html
https://www.wikiwand.com/en/Thumb_signal