Pisałem wcześniej o sytuacji polskich oficerów zamkniętych w niemieckich oflagach w czasie II wojny światowej. Nie był to jednak problem wyłącznie Polaków. W obozach jenieckich, o zachowanie honoru żołnierskiego walczyli również przedstawiciele innych narodów. We wszystkich armiach ucieczki stały się symbolem walki jeńców z wrogiem, a motyw ten znalazł sobie też należne miejsce w kulturze popularnej.

Fakt, że ucieczka jest najsłuszniejszą formą oporu jeńców przeciwko wrogiej armii, nie jest oczywisty. Metoda ta zyskała taką popularność w czasie II wojny światowej najpewniej z powodu licznych wspomnień i opowiadań z czasów I wojny czy też wojny secesyjnej, w których opisane były brawurowe ucieczki poszczególnych żołnierzy z obozów jenieckich. Ich czyny były przedstawiane jako heroiczne. Odważni uciekinierzy nie dość, że zmuszali wroga do wysłania oddziału pościgowego, to w końcu docierali do swoich wojsk by dalej bohatersko walczyć.

We wspomnianym wpisie pisałem o filmie „Eroica”, który pokazuje stosunek oficerów do takich ucieczek. Jako dość ambitne kino, nie zaliczyłbym go do kultury popularnej. Jednak mamy świetny polski przykład komicznego przedstawienia polskich żołnierzy i ich woli ucieczki – „Jak rozpętałem II wojnę światową”:

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=MszsiJ5nPTI[/tube]

Jednak nie tylko Polacy pokazywali życie w obozach (w tym wypadku był to stalag) w sposób komediowy. Amerykanie nakręcili w latach 1965-1971 serial „Hogan’s Heroes” opowiadający o alianckich jeńcach w niemieckim obozie, którzy w najlepsze wchodzą i wychodzą  z niego. Główni bohaterowie nie uciekali bo organizowali dywersje za linią frontu, a obóz był dla tego idealnym miejscem. „Głupi” Niemcy bali się zsyłki na front wschodni i, do pewnego stopnia, kolaborowali z aliantami aby statystyki obozu się zgadzały i wszyscy byli szczęśliwi. Niestety dowcip tego serialu wymaga widza gustującego w sitcom’ach:

[tube] http://www.youtube.com/watch?v=NPk5mCYKCtU&feature=related [/tube]

Serial ten mógł powstać na fali popularności hollywoodzkiej produkcji z 1963 roku „The Great Escape”, znanej w Polsce jako „Wielka ucieczka”. Film, w którym grali m.in. Steve McQueen, James Garner i Richard Attenborough, był inspirowany historią ucieczki ze Stalagu Luft III. W trakcie tej ucieczki miało uciec ok. 250 jeńców, zdołało tylko ok. 80, z czego wolność odzyskało tylko trzech. Reszta została pojmana, a 50 z nich zamordowano dla przestrogi przed kolejnymi próbami. Film praktycznie pomija inne aspekty życia w obozie i pokazuje jeńców, jak zaprogramowanych wyłącznie na ucieczki. Dlatego wydaje się trochę naiwny:

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=xkwmIDx9RwQ [/tube]

Zdaje się, że wszyscy pokazują ucieczki jako obowiązek żołnierski/oficerski, a nie niesforne zachowanie więźniów. Nie jest to „Prisson Break”. Poczucie honoru odgrywało tam bardzo ważną rolę, nawet jeśli było pokazane w sposób ironiczny.

Również Niemcy uciekali z obozów alianckich, ale na ten temat znam tylko wzmianki ze wspomnień czy opracowań. Może znacie inne przykłady ucieczek z obozów jenieckich z czasów II wojny światowej z filmowej kultury popularnej?